Door Albert Metselaar
Drie jaar lang heeft het moeten duren, het volgende kerstconcert van het Christelijk Mannenkoor Hollandscheveld (CMH). En Hollandscheveld heeft er echt op zitten te wachten. Als ik om half 8 bij de kerk sta te trommelen (auditieve ontvangst), zie ik de mensen al volop naar binnen stromen. Een kwartier later zit de kerk al vol. Een paar mensen druppelen nog binnen, in het laatste kwartier. Zelfs boven is het goed gevuld. Het wordt een indrukwekkende avond.
De spanning is voelbaar, als de mannen in twee rijen door de kerk wandelen en zich voorin opstellen. Iedereen doet wel uitgelaten, voor de deur, en komt tot ingetogen stilte, bij de eerste stappen in het kerk portaal, maar er bruist iets. Die bodemspanning is ook nodig. Dat geeft de energie om te presteren. Als de adrenaline er niet is, is het resultaat er uiteindelijk ook niet, maar hier is die genoeg. 66 man strak in het pak, probeer ze zo dagelijks maar eens voor te stellen. Dan ken je ze niet weer. Maar nu? Nette witte overhemden, donker pak, blauw vlinderstrikje (een potver…. nee ik hou op) en een blauw lefdoekje. Wie op dat woord gekomen is….. maar lef hebben ze, gelet op de stukken die ze aanpakken. En dat blauw? Dat zit in de vlag van Hollandscheveld. Het is het water dat hier de venen deed groeien, dat stond in de veenmeren, dat stroomde in de vele wijken en opgaanden, dat als het levenswater doorklinkt in de boodschap in de teksten. Ze zoeken hun plek en gaan zwijgend zitten. Dan valt op dat niet alleen de kleding uniform is. Ook de haarkleur. Grijs geeft nieuwe kracht, zo laten ze vanavond zien. Grijs is ervaring. Je zingt niet over de dingen waar je geen verstand van hebt. Je hebt het doorleeft en geeft er nu woorden en klank aan.
Het koor is de coronaperiode goed doorgekomen. Inmiddels zijn er al diverse koren gestopt. Niet het CMH. Deze avond staan er 66 mannen voorin de kerk, op het eerste teken van de dirigent. Ze staan tot in de ouderlingsbanken, veel meer kunnen er ook niet bij hier, en dirigent Frank Kaman staat op de voorste bank. De piano kan er nog net mooi tussen, met daarachter Henry Huisjes. Op het orgel: Herman Boerman. Herman haalt eruit wat erin zit en dit oude instrument is kan nog heel wat aan. Dat ik zo af en toe een toon hoor zweven, ach, als ik zo oud ben hoop ik ook nog te zweven. Goede oren, dat is mooi meegenomen, al is dat soms ook een plaag. Als je gevraagd wordt om een recensie te schrijven, dan ga je anders luisteren. Dan wil je wel genieten, maar je wordt ook geacht positief-kritisch mee te denken. Aldus gebeurde.
Het programma was een mooie mix van het wat bekendere repertoire voor kerst en nieuwe verrassingen. Dat bekendere, dat willen we horen, dat willen we graag zelf ook zingen, met de kerst. Er was dan ook 4x samenzang ingepland. Koor en kerk, samen. De solo’s waren voor de piano, het orgel en sopraan Judith Godeke. Ze zong ook met het koor samen. Ook hier weer: in elkaar over laten lopen van delen, die zo nu en dan ook afzonderlijk naar voren gehaald konden worden. Zoals een veldboeket straalt door de variatie, straalde deze avond door de variaties. En soms zou je nog wat meer variaties willen horen. De ‘Kerst-intrada’ had in het lied een prachtige ‘Gloria in Excelsis Deo’. Met 66 mannen en de veelstemmigheid, waar goed op gestudeerd was, en dat was de hele avond prachtig te horen, miste ik hier de hogere stemmen. Ze waren er wel, wat op de achtergrond, maar blijkbaar kunnen mannen met een hoge zangstem hier nog een goede plek vinden. Een kniesoor die daar op let, ik weet het. Maar meteen ook een uitnodiging. Zingen is ontspannend, gezond, oefent je lijf, je longen en nog veel meer. Wie sluit aan?
Anderhalf uur is zo voorbij. Geen minuut verveling. Dat hoor je ook na afloop, als je wat rondloopt om reacties te pijlen. En er zat echt niet alleen familie in de kerk. Dit concert trekt mensen van heinde en ver. Liefhebbers van klassiek, koorzang, een gemengd gezelschap.
De tips: sopraan Judith Godeke is een lust voor het oor. Als ze ‘Maria’s Wiegelied’ zingt, zou je willen dat je zelf zo werd toegezongen. Een geoefende stem met een goede presentatie. Maar hoe laat je één vrouw samen zingen met 66 mannen, zonder dat haar stem verdrinkt in een zee van mannenklanken. De kerk is ideaal voor 1 stem, vanaf de preekstoel, maar wat te klein voor al deze stemmen. En toch hoort het CMH hier, in deze kerk, de thuisbasis. Ook bij de piano is het oppassen met de verhouding solozang-begeleiding. Misschien is het een idee om die ene solostem wat te versterken met een goeie zangmicrofoon? Ook dat is niet ideaal, maar is het het proberen waard?
Grote koren en verstaanbaar zingen, dat is een uitdaging. Dat vergt veel oefening. Het CMH weet zich goed verstaanbaar te presenteren en laat daarmee zien dat al dat oefenen vrucht afwerpt. Als je je ogen sluit, krijg je alles mee, behalve als de zang in het Engels is. Duits gaat wat beter. Wil je dat ook goed verstaanbaar hebben, dan zou je nog veel meer moeten oefenen, maar dan schiet je je doel voorbij als koor. Het moet wel leuk blijven. Misschien is het een idee om de teksten en vertaling mee te laten lopen op de beamer? Van het publiek hoorde ik dat men niet alles begreep. Jeugd is veel meertaliger dan het publiek in de kerk, maakte men mij na afloop duidelijk. En het is nou juist zo mooi, werd er dan bij verteld.
Zoiets ben je al gauw vergeten, als je naar het eind van de avond toewerkt. Kerst is de boodschap van vrede. En dat in een oorlogstijd, zoals Europa sinds het einde van de Tweede Wereldoorlog niet heeft gekend. Na de boodschap van liefde (‘In His Love’) werd een gezongen gebed gepresenteerd. ‘O Herr gib Frieden’. Dit vredesgebed werd begeleid met wapperende Oekraïnse vlaggen op de achtergrond. Daarna was het enkele minuten stil in de kerk. Een emotionele stilte. Daarop volgend was een lied van het Eeuwige Jeruzalem. De stad van Vrede. Als het ons nu niet lukt, blijven we uitzien naar een toekomst waarin het wel goed komt. We sloten na enige woorden af met het ‘Ere zij God’. Want daar gaat het uiteindelijk om. Ook bij Kerst. Wees de Zoon niet op de Vader? En wil die vader niet dat we er zelf ook de schouders onder zetten? Dat gebeurde deze avond. ‘We’ve good news to tell’, was één van de nummers. Het CMH brengt de boodschap verder. Ik sluit ook af met goed nieuws: Kun minder, kun veule minder. Oftewel: prachtig, bedankt.
Dan is de spanning gebroken, als er nagepraat wordt achter de kerk. Alle ruimten staan vol daar, want zoveel volk, dat kan eigenlijk geen enkel zaaltje aan. Koffie, thee, drankje, de onvermijdelijke dreuge worst, en praten, ontladen. Niemand zit dan eigenlijk te wachten op een recensent die even wat eerste indrukken kwijt wil. Hoeft ook niet, maar alles via de krant lezen is ook niks. Ik wordt diverse malen gevraagd om mee te zingen. Ja, dat zou kunnen. Maar dan moet ik heel wat andere dingen laten. Kunnen zingen is niet nodig. Wie kan zingen is al lid, ze zoeken vooral diegenen die om het hardst roepen dat ze niet kunnen zingen, heeft de voorzitter bij de afsluiting in de kerk al gezegd. Ik hou het bij trommelen vooraf, simpel genoeg omdat ik het op de zondagmorgen al druk heb met die ene stoel die leeg bleef in de kerk. Eén ding is zeker, dan heb ik nooit zoveel volk als bij het CMH. Hoeft ook niet. Geloven is verdiepen. Geloven is doen. Geloven is ook elkaar opzoeken, er zijn voor elkaar. Geloven is ook zingen. En samen zingen. Alles op zijn tijd en alles op zijn plek. Zoals er een tijd en een uur is voor alles onder de hemel, zoals de Prediker zegt. Om met de voeten op de aarde te zingen van dat Hogere. Ook dat. Mooi doordoen……